Recente regelgeving op nationaal, Europees en internationaal niveau verplicht bedrijven om duurzaamheid en mensenrechten in wereldwijde toeleveringsketens te waarborgen. Ondanks deze inspanningen blijven illegaliteit en schendingen van rechten bestaan. Dit project ontwikkelt de ontbrekende schakel. Het verklaart de mazen in de wet en toont hoe die kunnen praktisch worden voorkomen.

De EU speelt een centrale rol in de regulering van toegankelijkheid van medicijnen binnen Europa. Dit heeft potentieel ook een significante impact op toegang tot medicijnen buiten Europa, en daarmee de veiligheid, volksgezondheid en het welzijn van burgers. Dit onderzoek stelt de vraag wat de juridische en ethische verantwoordelijkheid van de EU is op dit gebied; en onderzoekt op welke manier EU recht en beleid feitelijk impact heeft op de toegankelijkheid van medicijnen in laag- en middeninkomenslanden. Op basis hiervan wordt een impactmodel en applicatie ontworpen om de externe impact van toekomstig EU recht en beleid te kunnen identificeren.

De zogenaamde ‘data-maatschappij’ ondergaat een ongeziene groei. Academici hebben het echter steeds moeilijker om onderzoeksdata te bekomen van bedrijven die onze data-infrastructuren beheren. Dit project omvat een kritische studie van de wetenschappelijke, juridische en normatieve meerwaarde en uitdagingen die het gebruik van transparantie-rechten om onderzoeksdata te bekomen met zich meebrengen.

Wegens de ongeëvenaarde verspreiding van illegale en schadelijke online-inhoud is EU-recht aan het veranderen. Nieuwe regels versterken hostingplatforms’ verplichtingen om inhoud te controleren en uitlatingen te censureren, waarbij zij in toenemende mate op algoritmes vertrouwen. Dit project analyseert de verantwoordelijkheden van platforms in deze context vanuit een fundamenteel rechtelijk perspectief. 

De internationale verwevenheid van onze wereld creëert toenemende mogelijkheden voor het vernietigende effect van de verspreiding van infectieziekten en bio-terroristische bedreigingen. De EU krijgt steeds meer macht om deze bedreigingen het hoofd te bieden. Dit onderzoek heeft het doel om het EU constitutionele kader hiertoe te verbeteren.

Door de TTIP te analyseren binnen het kader van de-democratisering van marktregulering buiten de Staat, verkent dit project de democratische invloed van TTIP-instituties en biedt praktische toepassingen voor de minimalisering van zijn negatieve effecten.

Wetgevingsbeleid inzake intellectueel eigendomsrecht heeft traditioneel een sterk dogmatische inslag. Dit onderzoek maakt duidelijk op welke manier intellectueel eigendomsrecht beter kan worden gestoeld op empirisch onderbouwd beleid. Het doet concrete suggesties voor het ontwikkelen van empirisch onderbouwd beleid waarin de traditionele juridisch-dogmatische wetgevingsaanpak wordt verenigd met een meer juridisch-pragmatische aanpak.

De Europese Unie is steeds vaker een zelfstandige speler op het internationale toneel. Dit onderzoek kijkt naar de onbedoelde en indirecte effecten van dit optreden op haar fundamentele rechten, grondbeginselen en interne machtsverhoudingen.

Media pluralisme is een fundamenteel element van een diverse democratische samenleving. Dit onderzoek bestudeert hoe de passieve ontvanger (inter)actieve consument werd, en analyseert wat dit betekent voor media pluralisme en de wettelijke regels ter waarborging daarvan.

Elke dag worden nieuwe internationale hoven en (arbitrage-)tribunalen opgericht, die internationaal rechtelijke geschillen beslechten. Tegelijk breidt het Europees Hof van Justitie zijn bevoegdheden steeds verder uit. Met dit onderzoek wordt getracht een principe te ontwikkelen dat conflicten tussen de verschillende hoven helpt vermijden.

Het publieke belang begrenst de vrijheid van private partijen. Wat betekent dit voor rechters die EU-doelstellingen tegen nationaal beleid moeten afwegen? De onderzoekers ontwikkelen een theoretisch kader voor de invulling van het publieke belang in Europese en nationale civiele rechtspraak.

De Milošević-zaak legt de tekortkomingen van het internationale strafproces bloot. Realisering van een effectieve en eerlijke procesgang bij het groeiende aantal internationale straftribunalen vereist inzicht in de grondslagen van het internationale strafproces. Dit onderzoek richt zich op de vaststelling van deze basisregels.

Indirecte aansprakelijkheid gaat over het afleggen van verantwoording in geval van helpen bij onrechtmatig handelen. Dit onderzoeksproject onderzoekt of indirecte aansprakelijkheid voldoende is bij mensenrechtenschendingen. Het heeft als doel het recht en de praktijk van indirecte aansprakelijkheid aan te passen -te verbreden- aan wat bescherming van mensenrechten vereist.

Overheden falen hopeloos in de klimaatcrisis aanpakken. Milieuactivisten starten daarom klimaatrechtszaken, namens mensen uit andere landen, toekomstige generaties en de natuur. Wat kunnen rechters van elkaar leren om deze zaken te beslissen? Klimaatrechtszaken uit het mondiale zuiden zijn nog nauwelijks onderzocht, terwijl deze regio het zwaarst wordt getroffen door klimaatverandering.

Antiterrorismemaatregelen, zoals tegoedbevriezingen en reisverboden, vragen om een nieuwe theorie van individuele vrijheidsbeperkingen. Dit project ontwikkelt een filosofische basis voor huidige praktijken van vrijheidsbeperking en biedt uitzicht op de ontwikkeling van juridische regels ter bescherming van hieraan onderworpen individuen.

Het gebruik van AI en digitale technologieën in de wereld om ons heen neemt steeds verder toe en dat heeft tal van juridische, ethische, maatschappelijke en democratische implicaties. In het project ‘De algoritmische samenleving’ (ALGOSOC) onderzoeken Helberger en De Vreese – met collega-wetenschappers binnen en buiten de UvA – hoe we binnen de ontwikkeling van (semi-) geautomatiseerde processen, waaronder Artificial Intelligence, publieke waarden en mensenrechten kunnen waarborgen.

Het ALGOSOC-programma beoogt baanbrekende, interdisciplinaire inzichten te ontwikkelen die de ‘algoritmische samenleving’ zullen helpen om onze fundamentele rechten en publieke waarden te beschermen en de noodzakelijke kaders voor governance tot stand te brengen. Het streeft ernaar heldere spelregels te formuleren voor een gezonde algoritmische samenleving.

Aanvrager: Prof. dr. mr. G.K. Sluiter
Instelling: Universiteit van Amsterdam
Kandidaat: Ahmad A ZIEN

Het project onderzoekt het verlenen van hulp en steun bij het plegen van ernstige misdrijven in het Syrische conflict en de kwaliteit van de juridische aansprakelijkheidsopties. Het onderzoek naar het conflict in Syrië zal leiden tot aanbevelingen ter verbetering van aansprakelijkheidsmogelijkheden.

Prof. dr. N. (Natali) Helberger werd KNAW-lid in 2019.

Prof. mr. P.A. (André) Nollkaemper werd KNAW-lid in 2012. 

Prof. dr. D.M. (Deirdre) Curtin werd KNAW-lid in 2003.